Rouw

Onder rouw verstaan we een scala aan reacties en gevoelens die kunnen optreden na een betekenisvol verlies. Het is de ‘prijs’ die je betaalt voor de liefde voor en verbondenheid met een ander mens. Het zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille. Er wordt ook wel gezegd dat rouw het proces is van aanpassen aan een leven zonder de aanwezigheid van de overledene.

Het is belangrijk dat je kunt rouwen zoals jij dat wilt en nodig hebt. Dat je de tijd en ruimte neemt om bij je eigen gevoelens te kunnen blijven en deze kunt uiten als je daar behoefte aan hebt.

Rouwen betekent in ieder geval niet dat je ziek bent, soms kun je er wel ziek van worden. Het vergt tijd en aandacht maar niet perse een behandeling.

Na het verlies van een dierbare wordt er vanuit gegaan dat mensen vier taken dienen te volbrengen:

1. Het aanvaarden van de realiteit van het verlies.
2. Het doorleven van de pijn en het verdriet.
3. Het aanpassen aan een nieuw leven waarin de overledene niet meer aanwezig is.
4. De overledene emotioneel een plaats geven en het oppakken van de draad van het leven.

De taken kunnen regelmatig door elkaar heen lopen. (rouwtaken model van dhr. W. Worden) ). Het verlies raakt verweven in de eigen levensloop. ‘Rouw verwerk je niet, je overleeft je verlies en je leeft ermee’ (Manu Keirse, 2018).

Hoe overleef je het sterven van een dierbare? Wanneer je iemand mist, lijkt het soms alsof de hele wereld is ontvolkt. Je voelt je intens eenzaam ondanks alle mensen om je heen.

(bron: Manu Keirse in de Nieuwsbrief Psychologie november 2020)

Want voor hen gaat het leven na enkele dagen weer zijn gangetje, maar dat van jou is tot stilstand gekomen op de dag van het sterven. Je staat geblokkeerd op de pechstrook van het leven en ziet iedereen rustig verder rijden.

Geen mens is zo aanwezig als de persoon die wordt gemist. Altijd en overal waar je gaat, loopt de ander met je mee. Je bent nooit meer alleen en toch voel je je verloren. Leven is verworden tot ronddolen in een wereld waar alle oriëntatiepunten zijn weggevallen. En waar het verdriet uit elke hoek tevoorschijn kan springen.

Wanneer je kind sterft, ben je niet geholpen met: ‘Je moet vooruit, denk aan je andere kinderen.’ Wanneer je na vijfenveertig jaar samenzijn je partner verliest, is het geen troost te horen dat je samen toch zoveel mooie jaren hebt gehad. Het gemis wordt niet automatisch lichter met de tijd, maar kan na maanden juist zwaarder worden. De werkelijkheid dringt nu pas ten volle door en je bent bang dat de herinneringen zullen vervagen. Het voelt alsof je van de rouw in de kou terechtkomt.

Of het verlies zich nu recent heeft voorgedaan of jaren geleden, veel mensen begrijpen niet dat het verdriet je telkens weer kan overvallen. Die lege stoel aan tafel, de herinnering aan gezellige avonden samen, verjaardagen zonder de ander, maar ook het eerste sneeuwklokje in de tuin of een mooie lentedag, kunnen de pijn in alle hevigheid naar boven halen. Feestdagen zijn vaak treurdagen, dagen van intens gemis en groot verdriet.

Je verlies overleven is zware arbeid, rouwarbeid. Je wordt er doodmoe van en lijkt niet vooruit te komen. Bij momenten, vaak onverwacht, word je overspoeld door heftige emoties. Ze rollen over je heen als de golven van de zee. Soms heb je het gevoel dat het iets beter gaat en dan ineens val je weer terug. Er loopt geen rechte weg door het doolhof van verdriet. Je pijn kan zich uiten in boosheid en je meest dierbaren krijgen die te incasseren. Mensen die je het meest nodig hebt, kunnen onbereikbaar zijn door hun eigen rouw.

Bestaat er een medicijn tegen verdriet? Antidepressiva kunnen helpen om een depressie te bestrijden. Maar een depressie is een ziekte en verdriet is dat niet. Verdriet is de keerzijde van liefde. Weet dat je de ander niet los hoeft te laten, maar anders moet leren vasthouden: in je herinneringen. Wie sterft, verhuist van de buitenwereld naar het hart.

Wat helpt, is om mensen om je heen te verzamelen die met warmte en genegenheid blijven luisteren naar je pijn en gemis. Probeer ook niet de hele toekomst in één keer aan te kunnen, maar houd het uit tot de middag of tot de avond, en zo verder. Neem een dag of een halve dag per keer. En laat dankbare herinneringen verder leven in verdriet, zoals de vogels zingen in de regen.